२०२१ मध्ये कामगार आणि रोजगार मंत्रालयाने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी राष्ट्रीय डेटाबेस ई-श्रम पोर्टल सुरू केले आहे. असंघटित क्षेत्रात काम करणारी कोणतीही व्यक्ती श्रमिक कार्ड किंवा ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज करू शकते. आज आपण या कार्डचे फायदे, पात्रता आणि ऑनलाइन अर्जाची माहिती जाणून घेणार आहोत.
या पोर्टलच्या मदतीने राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये काम करणाऱ्या असंघटित कामगारांचा डेटा बेस तयार केला जाणार आहे. या अंतर्गत कोणतेही घरगुती कामगार किंवा असंघटित क्षेत्रातील कामगार स्वतःची नोंदणी करू शकतात. श्रम पोर्टल ३० व्यापक व्यवसाय क्षेत्र आणि सुमारे ४०० व्यवसायांतर्गत नोंदणी सुविधा प्रदान करत आहे.
ई-श्रम कार्ड काय आहे?
असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या व्यक्ती ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज करू शकतात. या कार्डद्वारे असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना ६० वर्षांनंतरचे पेन्शन, मृत्यू विमा, अपंगत्व आल्यास आर्थिक मदत असे फायदे मिळू शकतात. या कार्डच्या माध्यमातून, लाभार्थ्यांना संपूर्ण भारतात वैध १२ अंकी UAN क्रमांक मिळनार
ई-श्रम कार्डसाठी पात्रता:
- कामगार किंवा असंघटित क्षेत्रात काम करणारी कोणतीही व्यक्ती
- वय १६-५९ वर्षे
- वैध मोबाईल नंबर
ई-श्रम कार्डचे फायदे:
- असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्यांना वयाच्या ६० वर्षांनंतर दरमहा ३,००० रुपये पेन्शन देण्याची तरतूद
- २,००,००० रुपयांचा मृत्यू विमा आणि कामगाराचे अंशतः अपंगत्व आल्यास १,००,००० रुपयांची आर्थिक मदत देण्याची तरतूद
- कोणत्याही लाभार्थीचा अपघातामुळे मृत्यू झाल्यास, त्याच्या/तिच्या जोडीदाराला सर्व फायदे दिले जातील.
नोंदणीसाठी ही कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड
- आधार कार्डशी जोडलेला मोबाईल क्रमांक
- बँक खाते
ई श्रम कार्डचा उद्देश
बांधकाम कामगार, स्थलांतरित कामगार, टमटम आणि प्लॅटफॉर्म कामगार, फेरीवाले, घरगुती कामगार, शेती कामगार इत्यादींसह सर्व असंघटित कामगारांचा केंद्रीकृत डेटाबेस तयार करण्याची प्रक्रिया आहे, ज्यात त्यांना आधार लिंक करणे आवश्यक आहे. असंघटित कामगारांसाठी सामाजिक सुरक्षा योजनांचे एकत्रीकरण योजनांचे प्रबंधन श्रम आणि रोजगार मंत्रालयाद्वारे आणि त्यानंतर इतर मंत्रालयांद्वारे केले जाते.
नोंदणीकृत असंघटित कामगारांच्या संदर्भात केंद्र आणि राज्य सरकारच्या मंत्रालये/विभाग/बोर्ड/एजन्सी/संस्था यांसारख्या विविध भागधारकांसह API माध्यमाद्वारे प्रशासित केल्या जाणाऱ्या विविध सामाजिक सुरक्षा आणि कल्याणकारी योजनांच्या वितरणासाठी माहिती सामायिक करणे. स्थलांतरित कामगारांची स्थिती आणि पत्ता/सध्याचे स्थान आणि औपचारिक क्षेत्रातून अनौपचारिक क्षेत्राकडे त्यांची हालचाल आणि त्याउलट स्थलांतरित आणि बांधकाम कामगारांसाठी सामाजिक सुरक्षा आणि कल्याणकारी लाभांची पोर्टेबिलिटी. भविष्यात कोविड-19 सारख्या इतर राष्ट्रीय संकटांसाठी केंद्र आणि राज्य सरकारांना व्यापक डेटाबेस प्रदान करणे ही आवश्यकता आहे.
ई-श्रम कार्ड हेल्पलाइन
- ई-श्रम कार्ड हेल्पलाइन टोल-फ्री क्रमांक (सोमवार ते रविवार): 14434
E Shram Yojana नोंदणी कशी करावी?
ई-श्रम कार्डसाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याचे पायऱ्या:
- ई-श्रम पोर्टलला भेट द्या (स्व-नोंदणी पृष्ठ)
- आधार आणि कॅप्चा कोडशी लिंक केलेला मोबाइल नंबर एंटर करा आणि ‘ओटीपी पाठवा’ बटणावर क्लिक करा.
- मोबाइल नंबरवर एक ओटीपी पाठवला जाईल. OTP एंटर करा आणि Verify बटणावर क्लिक करा.
- पत्ता, शैक्षणिक पात्रता यासारखे सर्व आवश्यक तपशील प्रविष्ट करा, नंतर कौशल्याचे नाव, व्यवसायाचे स्वरूप आणि कामाचा प्रकार निवडा.
- तुमचे बँक तपशील सबमिट करा. मोबाइल नंबरवर एक ओटीपी येईल, तो प्रविष्ट करा
- तुमच्या स्क्रीनवर ई-श्रम कार्डचे तपशील दिसून येतील. तुम्ही तुमचे ई-श्रम कार्ड डाउनलोड करू शकता.
ई-श्रम कार्ड कसे डाउनलोड करावे?
ई-श्रम कार्ड मिळविण्यासाठी अर्ज केल्यानंतर, खालील प्रक्रियेचे अनुसरण करा:
1. ई-श्रम पोर्टलला भेट द्या.
2. ‘आधीपासूनच नोंदणीकृत’ टॅबवर क्लिक करा आणि ‘UAN कार्ड अपडेट/डाउनलोड करा’ पर्याय निवडा.
3. UAN क्रमांक, जन्मतारीख, कॅप्चा कोड प्रविष्ट करा आणि ‘ओटीपी तयार करा’ बटणावर क्लिक करा.
4. मोबाईल नंबरवर मिळालेला OTP एंटर करा आणि ‘Validate‘ बटणावर क्लिक करा.
5. स्क्रीनवर दिसणाऱ्या वैयक्तिक तपशीलांची पुष्टी करा.
6. ‘पूर्वावलोकन’ पर्यायावर क्लिक करून प्रविष्ट केलेल्या तपशीलांची पडताळणी करा आणि ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करा.
7. मोबाईल नंबरवर OTP पाठवला जाईल. OTP एंटर करा आणि ‘Verify’ बटणावर क्लिक करा.
8. ई-श्रम कार्ड तयार केले जाते आणि स्क्रीनवर प्रदर्शित केले जाते.
9. ‘डाउनलोड’ पर्यायावर क्लिक करून ई-श्रम कार्ड डाउनलोड केले जाऊ शकते.
ई-श्रम कार्डची स्थिती तपासा
तुमच्या ई-श्रम कार्डची पेमेंट स्थिती कसी तपासायची ते पहा:
१. ई-श्रम पोर्टलला भेट द्या.
२. ‘ई-आधार कार्ड लाभार्थी स्टेटस चेक’ लिंकवर क्लिक करा.
३. ई-श्रम कार्ड क्रमांक, UAN क्रमांक किंवा आधार कार्ड तपासा आणि ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करा.
४. तुम्हाला ई-श्रम पेमेंट स्थिती पाहू शकता.
