ग्रामीण विकासाच्या मार्गावर अद्वितीयता घेऊन, महाराष्ट्रातील “मातोश्री ग्रामसमृद्धी शेत-पाणंद रस्ते योजना” याच्यातून एक नवीन परिपाटी सुरू झाली आहे. ह्या योजनेच्या माध्यमातून, शेतकऱ्यांना रस्त्यांची सुविधा मिळवण्यात येईल, ज्यामुळे त्यांना शेतीसाठी आवश्यक यंत्रसामग्री आणि उपकरणे सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या मापदंडांप्रमाणे उपलब्ध होईल.
Matoshree shet panand rasta
योजनेचा प्रमुख उद्देश असा की, शेतमाल पोहोचविण्याच्या अडचणींना सामोरे जावे लागत असल्याने, शेतकऱ्यांना शेतीसाठी आवश्यक रस्त्यांची आवश्यकता देण्यात येईल. या योजनेतील रस्त्यांच्या गुणवत्तेची चाचणी सर्वच बाबी मानक मापदंडांप्रमाणे केली जाईल, ज्यामुळे अशा रस्त्यांची दुरुस्ती आणि देखरेख करण्यात येईल.
शेतीमध्ये कमी होणारी मनुष्यबळाची उपलब्धता लक्षात घेऊन, यंत्रांचा उपयोग करून शेतीची कामे करण्यासाठी योजनेचा उद्देश आहे. या योजनेतील रस्त्यांच्या अभावामुळे शेतमालाच्या वाहतुकीला मर्यादा येते, ज्यामुळे शेतकरी फायद्याचे पीकही घेऊ शकत नाहीत. त्यामुळे, प्रमाणित दर्जाच्या रस्त्यांचे निर्माण करण्याचा निर्णय घेतला गेला आहे.
या कार्यक्रमांच्या अंतर्गत, सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या मानकाप्रमाणे अस्तित्त्वातील शेत/पाणंद कच्च्या रस्त्यांचे मजबुतीकरण करण्यात येते. रस्ता अतिक्रमणमुक्त करून कच्चा व पक्का रस्ता एकत्रितपणे करण्यात येते, ज्यामुळे गावांच्या विकासातील साधारण अडचणी समाधान करण्यात येते.
तथापि, या योजनेत उद्दिष्ट शेत/पाणंद रस्त्यांच्या गुणवत्तेची निश्चितता नसल्यामुळे बऱ्याच ठिकाणी शेतरस्त्यांची कामे होऊनही रस्त्याचा प्रश्न कायमस्वरूपी सुटत नाही. त्याचाच उपाय सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या मानकाप्रमाणे संपन्न करण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.
शेत/पाणंद रस्त्यांच्या उत्तमता आणि सुरक्षेची सुनिश्चितता करण्यासाठी, योजनेच्या अंतर्गत स्थलावरील कार्यालयीन समितीने प्रस्तावित दर्जाच्या रस्त्यांचे अंदाजपत्रक बनविण्यात येतील. यात मनरेगा-कुशल घटक, अकुशल घटक, राज्य रोहयो-कुशल घटक यांचे सहभाग असेल, ज्यामुळे विकासातील सर्व गावांमध्ये पर्याय प्राप्त होईल.
६०:४० या प्रमाणानुसार निधी उपलब्ध
सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या मापदंडांप्रमाणे, या योजनेच्या अंतर्गत अस्तित्वात असलेल्या शेत/पाणंद कच्च्या रस्त्यांचे मजबुतीकरण करण्याचा प्रयत्न केला जाईल. रस्ता अतिक्रमणमुक्त करून कच्चा आणि पक्का रस्ता एकत्रितपणे करण्यात आले जातील, ज्यात सर्व आवश्यक मापदंड सांगले जातील आणि रस्त्यांच्या उंची, खडीचे आकार, खडीच्या परताची जाडी, रस्त्यांच्या दोन्ही बाजूचे निचऱ्यासाठीचे नाले, रस्त्यांच्या बाजूला वृक्ष लागवड आणि गुणवत्तेची चाचणी सर्व बाबी मानक मापदंडांच्या सांगतीसह केली जातील.
योजनेच्या कार्यान्वयनातील प्रत्येक रस्त्याच्या कामांच्या खर्चावर ६०:४० नियमानुसार राज्यामध्ये उपलब्ध केलेल्या प्रत्येक रस्त्याच्या कामावर कुशल-अकुशल खर्चाचे प्रमाण दिलेले जातील.
मातोश्री शेत पानंद रस्ता
योजनेतील प्रमुख प्रक्रिया ह्यात, शेत/पाणंद रस्त्यांच्या निर्मितीसाठीच्या मापदंड स्पष्टीकरणासाठी सुरू झाली आहे. या प्रक्रियेमध्ये ग्राम विकास विभागाने ग्रामीण रस्त्यांचे निर्माण करण्याच्या नियमांच्या पायरीकरणातील मापदंड करण्यात येणार आहे.
योजनेचा आवश्यकपणे आणखी सुधारणा व कार्यप्रणालीत सुधारणा करण्यात आल्यानंतर या योजनेत काम करण्याची शक्यता वाढेल. याचा अर्थ या योजनेच्या अंतिम परिणामांवर तीव्र ध्यान देत असल्याचं आहे.
मातोश्री ग्रामसमृद्धी शेत/पाणंद रस्त्यांचा निर्माण करण्यामुळे शेतकऱ्यांना बाजारातील उत्पादन विक्रीची वेळ वाढते. रस्त्यांच्या वापराने वृक्ष लागवड, बिजली संयंत्रे, प्रवाह व जलयांत्रीकरण, कचरा व्यवस्थापन, नदी व सागर अभिवावल, शेतीची कामे अग्रिम प्रतीसाद मिळवण्यात यावीत. आणि सुरु करण्यासाठी पारित असल्यास, त्यामुळे शेतकरी शेतीमध्ये उत्पादन करू शकतात.
योजनेच्या विचारात योजनेच्या माध्यमातून अंतिम महत्वाच्या साधर्मी तत्वांसह एक सर्व शेतकर्यांची मोठी स्वाभाविक कळा देण्यात येईल.
