शेतकरी कर्जमाफी आणि शेती विकासावर कृषिमंत्र्यांचे मोठे वक्तव्य| farmer loan waiver Maharashtra

महाराष्ट्राचे कृषिमंत्री माणिकराव कोकाटे यांनी अलीकडेच farmer loan waiver आणि शेतीशी संबंधित विविध विषयांवर महत्त्वपूर्ण विचार मांडले. शेतकऱ्यांसाठी कर्जमाफी, व्याजदर कपात, शेती संशोधन आणि आरोग्य यांसारख्या मुद्द्यांवर त्यांनी भाष्य केले. त्यांच्या मतांवर आधारित हा सविस्तर आढावा.

शेतकरी कर्जमाफी: तात्पुरता उपाय की दीर्घकालीन धोरण?

कर्जमाफी ही शेतकऱ्यांसाठी तात्पुरती दिलासा देणारी योजना असली तरी ती दीर्घकालीन उपाय नाही, असे कृषिमंत्र्यांचे मत आहे. अनेक शेतकरी कर्जमाफीची वाट पाहत असल्याने ते कर्जफेडीला प्राधान्य देत नाहीत, असा एक प्रचलित पायंडा तयार झाला आहे. परिणामी, शेतकऱ्यांना भविष्यात कर्ज घेण्यास अडचणी येतात आणि बँकिंग व्यवस्थेवरही ताण वाढतो.

त्यामुळे, शेतकऱ्यांनी कर्जमाफीच्या आशेने न बसता वेळेवर कर्जफेड करणे गरजेचे आहे. जर कर्जफेडीची शिस्त राखली, तर भविष्यात त्यांना अधिक लाभदायक आणि कमी व्याजदराने कर्ज मिळू शकेल.

शेती कर्जावर व्याजदर कपात करण्यासाठी प्रयत्न

शेतकऱ्यांना शेतीसाठी आवश्यक भांडवल मिळावे यासाठी सरकारने नाबार्ड (NABARD) आणि रिझर्व्ह बँक (RBI) यांच्यासोबत चर्चा सुरू केली आहे.

कृषिमंत्र्यांनी पुढील मुद्दे स्पष्ट केले:

• शेतकऱ्यांना कमी व्याजदराने कर्ज उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न
• शेतीतील गुंतवणुकीसाठी आर्थिक मदत वाढविण्याची योजना
• बँकिंग व्यवस्थेमध्ये शेतकऱ्यांसाठी सुलभ योजना लागू करणे

महाराष्ट्रातील शेतीचे स्वरूप आणि आव्हाने

महाराष्ट्रातील शेती मुख्यतः दोन प्रकारची आहे:

• बागायती शेती: सुमारे 27% क्षेत्र सिंचित
• जिरायती शेती: जवळपास 70% क्षेत्र पावसावर अवलंबून

या आकडेवारीवरून स्पष्ट होते की, राज्यातील बहुतांश शेती पावसाच्या अनिश्चिततेवर अवलंबून आहे. त्यामुळे, हवामान बदल, अनियमित पाऊस आणि दुष्काळ यांसारख्या समस्यांचा फटका शेतकऱ्यांना वारंवार बसतो.

शेती संशोधन आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाची गरज

कोकाटे यांनी शेती संशोधन आणि नवीन तंत्रज्ञानाच्या वापरावर भर देण्याची गरज व्यक्त केली आहे. शेतीतील उत्पादकता वाढवण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर महत्त्वाचा ठरतो.

त्यांनी पुढील मुद्दे मांडले:

• कमी पाण्यावर जास्त उत्पादन देणाऱ्या पिकांच्या बियाण्यांचा विकास
• जैविक कीटकनाशकांचा आणि सेंद्रिय खतांचा वापर वाढवणे
• हवामान बदलाचा सामना करण्यासाठी संशोधन वेगाने करणे

यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन वाढेल आणि त्यांना अधिक नफा मिळण्यास मदत होईल.

रासायनिक शेती आणि आरोग्यावर परिणाम

कृषिमंत्र्यांनी रासायनिक शेतीमुळे वाढणाऱ्या आरोग्य समस्यांकडे लक्ष वेधले आहे. सध्या, कीटकनाशक आणि रासायनिक खतांचा अतिवापर केल्याने अन्नातील विषारी पदार्थांचे प्रमाण वाढले आहे. याचा थेट परिणाम मानवी आरोग्यावर होतो आणि कर्करोगासारख्या आजारांचे प्रमाण वाढत आहे.

सेंद्रिय शेतीचे फायदे आणि प्रोत्साहन

रासायनिक शेतीऐवजी सेंद्रिय शेतीला चालना देण्याची आवश्यकता आहे.

सेंद्रिय शेतीचे फायदे:

• मातीची सुपीकता वाढते
• अन्नातील पोषकतत्त्व टिकून राहतात
• आरोग्यासाठी सुरक्षित अन्नाची निर्मिती होते
• पर्यावरणाचे संतुलन राखण्यास मदत होते

सरकार सेंद्रिय शेतीला चालना देण्यासाठी अनुदान आणि प्रशिक्षण देण्याच्या दिशेने काम करत आहे.

सरकारच्या महत्त्वाच्या योजना आणि उपाययोजना

शेतकऱ्यांच्या समस्यांवर तोडगा काढण्यासाठी सरकार विविध स्तरांवर प्रयत्न करत आहे.

महत्त्वाचे उपाय:

• शेती कर्जावरील व्याजदर कमी करणे
• नाबार्ड आणि RBI सोबत सकारात्मक चर्चा
• शेती संशोधनासाठी अधिक निधी उपलब्ध करणे
• सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन देणे
• शेतकऱ्यांना अनुदान आणि प्रशिक्षण उपलब्ध करून देणे

निष्कर्ष

कृषिमंत्री माणिकराव कोकाटे यांनी शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि शेतीच्या भविष्यातील वाटचालीबद्दल मांडलेली मते महत्त्वाची आहेत. कर्जमाफी हा तात्पुरता उपाय असला तरी दीर्घकालीन आर्थिक स्थैर्यासाठी शेतीच्या आधुनिक पद्धतींचा अवलंब, व्याजदर कपात, संशोधन आणि सेंद्रिय शेती आवश्यक आहे.

शासनाने या दिशेने ठोस पावले उचलल्यास महाराष्ट्रातील शेतकरी अधिक सक्षम होतील आणि संपूर्ण राज्याच्या कृषी क्षेत्राचा विकास वेगाने होईल.